Mevsimsel depresyonda çoğunlukla daha fazla yemek yeme isteği duyuluyor!

Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Faruk Yorulmaz, mevsimsel depresyonda çoğunlukla daha fazla yemek yeme isteği duyulduğu için kişi kilo alındığını söyledi.

Yorulmaz, yaptığı açıklamada, eski çağlarda hayatının büyük bölümünü dış ortamda geçiren insanlara kıyasla bugün çoğunlukla tam tersine kapalı, havalandırması, aydınlatması yapay ortamlarda yaşandığını bildirdi.

Özellikle kış aylarında günlerin kısalması ile güneşi göremeden günün geçtiğini ifade eden Yorulmaz, şöyle konuştu: “Güneş insanlar üzerinde fiziksel ve ruhsal açıdan olumlu etkilere sahiptir. Kendine güven, iyimserlik, sosyal ilişki kurmada kolaylık ve mutluluk
duyguları verir. Kış aylarında hayvanlarda kış uykusu ihtiyacı doğuran yalnız kalma, uyku hali gibi belirtiler, aslında normal olarak hepimizde bir parça duygusal sakinlik, daha fazla uyku ihtiyacı, karamsarlık biçiminde görülebilmektedir. Bu durum aynı zamanda kişilerin bulaşıcı hastalıklara olan direncini de zayıflatarak, daha sık ve daha ağır hastalanmalarına neden olmaktadır.”

Sebebi kesin olarak bilinmemekle birlikte, güneş ışığının insan vücudunda önemli etkileri olduğunu anlatan Yorulmaz, vücudun kendisini bu ışığa göre içinde bir saat varmış gibi çalışmalarını düzenlediğini ifade etti. Yorulmaz, hassas kişilerde güneş ışığının yeterli miktarda alınmadığı kış aylarında bu vücut içi saatin bozularak hastalığa yol açtığını bildirdi.

Mevsimsel depresyonda ailenin de önemli olduğunu belirten Yorulmaz, ana ve babada bu hastalık varsa kişide diğer insanlara göre 7 kat daha fazla mevsimsel depresyon görüldüğünü söyledi.

Prof. Dr. Yorulmaz, genellikle 18-30 yaş arasında sık görülen bu sorunun toplumdaki her 100 kişiden 5 veya 10’unda görüldüğünü belirtti. Kadınlarda erkeklerden 4 kat fazla yaşanan bu sorunu ABD’de 10 milyondan fazla kişinin yaşadığını vurgulayan Yorulmaz, bunların yaklaşık 3’te birinin hastanede yatarak tedavi olduğunu kaydetti.

DEPRESYON VE KİLOMevsimsel depresyonun mutsuzluk, karamsarlık, ümitsizlik, isteksizlik, uyku bozukluğu, çabuk yorulma, sinirlilik, işe ya da derse yoğunlaşmada sorun nedeniyle hem verimi, hem de sosyal iletişim, daha önce zevk aldığı işleri yapmaktan keyif alamama gibi sorunlara yol açtığını ifade eden Yorulmaz, çoğunlukla daha fazla yemek yeme isteği duyulduğu içinkişinin kilo aldığını söyledi. Yorulmaz, ancak daha nadiren iştahsızlık ve buna bağlı olarak kilo kaybına rastlanabildiğini belirtti.

Bu hastalıktan korunmada en önemli faktörün düşünceleri olumlu hale getirmek, olumsuz düşünceleri atmaya çalışmak, hayata gerçekçi ancak olumlu biçimde bakmak olduğunu belirten Yorulmaz, gün ışığından daha fazla faydalanmaya çalışmak, açık havada her gün yarım saat yürüyüş yapmak, sevilen bir sporla her gün düzenli biçimde uğraşmanın da çok faydalı olduğunu söyledi.

Yorulmaz, sonbahar depresyonundan kurtulmak için yapılacakları şöyle anlattı: “Evi ya da iş yerini daha aydınlık hale getirmek fayda sağlar. Ayrıca dostlarımızla zaman geçirmek, bu hastalığa bağlı kilo almayı engellemek üzere sağlıklı biçimde beslenmek, şekerli gıdaları ölçülü tüketmek, vitaminden zengin meyve ve sebze gibi besinler ile süt, yoğurt gibi faydalı besinleri bolca tüketmek faydalı olmaktadır. Hafta sonları kapalı ortamlardan hava soğuk da olsa biraz uzaklaşmak, temiz hava alınabilecek, anlaşabileceğimiz dostlar ve arkadaşlarla bir arada olmak doğru bir davranış olacaktır.

Düzenli biçimde her gün aynı saatte yatağa yatıp uyumaya ve aynı saatte kalkmaya çalışın. Düzenli uyku hem dinlendirecek ve daha zevkle çalışmanıza, hem de daha iyimser olmanıza yardımcı olacaktır. Bu durumun geçici olduğunu aklınızdan çıkarmayın.”

Halk arasında şeker hastalığı olarak tanımlanan diyabet kontrol altında tutulduğu sürece hastanın kaliteli bir yaşam sürmesi mümkün olur.

Halk arasında şeker hastalığı olarak tanımlanan diyabet kontrol altında tutulduğu sürece hastanın kaliteli bir yaşam sürmesi mümkün olur. Ancak bazı hastalıklar ve enfeksiyonlar diyabet hastaları için hayati tehlike yaratırlar ve acil müdahale gerektirirler. KadıköyŞifa Ataşehir Hastanesi İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Arzu Yalçın hangi hastalıkların ve belirtilerin diyabetlilerde acil müdahala gerektirdiğini anlattı.

Diyabetik hastalarda özel dikkat gerektiren durumlar vardır ve tüm hastaların bunlar hakkında bilgisi olması gerekir. Özellikle üç acil durum vardır :

1. Diyabetik ketoasidoz:

Özellikle tip 1 diyabette %25 çocuk hastada ilk belirti olarak ortaya çıkabilmektedir. İnsülin eksikliğinin belirdiği tip 2 diyabetli hastalarda da görülebilen bir tablodur.
Sebepler:
a) İnsülin dozunun azaltılması veya kesilmesi: Hastanın bilerek ya da yanlışlıkla insülini kesmesi, kalem ve enjektördeki bozukluklar

b) Enfeksiyon: Solunum yolu enfeksiyonları, ishaller, idrar yolu enfeksiyonları, diğer

c) Akut pankreatit: Alkol, safra kesesinde taş, aşırı yüksek kan yağları gibi nedenlerle meydana gelen pankreas iltihabı etken olabilir.

d) Kronik böbrek yetersizliğine bağlı üremi tablosu

e) Digoksin zehirlenmesi: Kalp yetmezliği nedeniyle Digoksin kullanan hastalarda dozun fazla gelmesi ketoasidoz komasını tetikleyebilir.

f) Bilinmeyen nedenler

Belirtiler:

Çok su içme, çok idrara çıkma, güçsüzlük, kas ağrısı, bulantı, kusma, iştahsızlık, karın ağrısı, baş ağrısı, şuur bulanıklığı bulunabilir.

Diyabetin en önemli acil komplikasyonudur. Bu durumda eğer en yakın sağlık kuruluşuna başvurulamıyorsa, ulaşana kadar bol su içilmelidir. Hasta, şekeri enerjiye dönüştüremediği için yağlar yakılacak ve yağların aşırı yakılmasına bağlı, ortaya çıkan son ürün olan keton cisimleri üretilecektir. Bunlar arasında, en iyi bilineni asetondur. Bunun çok fazla üretilmesi, vücudun asit-baz dengesini, asit yönüne kaydırarak komaya neden olur.

Her hastanın evinde idrarda aseton ve şeker ölçüm çubukları bulunmalıdır. İdrarda şeker ve aseton ölçümü çok pratik ve yararlı bir yöntemdir. Bu belirtileri kendinde hisseden hasta idrarında şeker ve aseton pozitifliği saptandığında, en kısa zamanda bir hastaneye başvurmalıdır. 300 mgın üzerinde şeker bulunup, idrarında da aseton varsa ulaşması zaman alacaksa bol su içip 4 – 10 ünite kadar kristalize insülin ( Actrapid, Humulin R, Humalog veya Novo Rapid) yapılmalıdır.

2. Hiperozmolar Nonketotik Koma:

Diyabetik ketoasidozdan daha az sıklıkta karşılaşılır. Şeker düzeyi 500 mg/dltnin üstüne çıkar, idrarda aseton (keton) pek bulunmaz. Daha ileri yaşlardaki diyabetiklerde görülür. Tam bir insülin eksikliği yoktur. Sıvı ve elektrolit kaybı daha belirgindir. Hastaların böbrek fonksiyonları çok iyi değildir.

Sebepler:

1. Enfeksiyonlar
2. Akut pankreatit
3. Pankreas kanseri
4. Kusma ile birlikte üremi
5. Endokrinolojik (hormonal) hastalıklar
6. İlaçlar
7. Sıcak çarpması
8. Yanıklar

Hasta sıklıkla nörolojik bir hastalığa sahip olduğu düşünülüp yanlışlıkla Nöroloji kliniğine sevk edilebilir. Çünkü belirtiler daha çok şuurda kapanma, ajitasyon vs. gibidir. Sıvı – elektrolit tedavisi önceliklidir. En yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
3. Hipoglisemi Koması:
Kan şeker düzeyinin 50 mg/dlnin altına inmesiyle gelişir. Bundan daha yüksek şeker düzeylerinde de belirti hisseden hastalar, hiç de nadir değildir. Ancak bu değerin üzerindeki hipoglisemilerde ciddi bir merkezi sinir sistemi hasarı beklenmez.

Belirtiler:
Terleme, titreme, sinirlilik, çarpıntı, bayılacak gibi olma, açlık hissi, kesiklik, huzursuzluk, daha ileri dönemde ise görme bozuklukları, dalgınlık, koma ve nöbet geçirme görülebilir.

Nedenler:

1. İlaçlar: İnsülin, sülfonilüre grubu antidiabetik ilaçların dozlarının fazla gelmesi, hastanın ara öğünlerini ihmal etmesi, alkol, seyrek olarak diğer ilaçlar..
2. Pankreasın bazı iyi ve kötü huylu tümörleri
3. Ağır karaciğer hastalıkları
4. Ağır böbrek yetersizliği
5. Diğer
Ağızdan gıda alabilen hastalarda şeker verilmelidir. Elde hazır bulunuyorsa tip 1 diyabetli ve insülin kullanan tip 2 diyabetlilere glukagon (glukogen) ampul IM yapılabilir. Bunlara yanıt yoksa, hastaya acilen hastaneye götürülüp %20-30 Dextroz taktırılmalıdır.

Belimiz, kalçamız giderek genişliyor!
Türkiye’de 13 yıl sonra ikincisi yapılan bilimsel çalışma sonuçlarına göre Türk insanının kilosu arttı, bel ve kalça çevresi genişledi.

Erkek ve kadınların boyları 1′er santimetre uzadı. Diyabet hastalığı görülme sıklığı 13 yılda yüzde 90 arttı. Araştırma sonuçlarının ardından Sağlık Bakanlığı, bir dizi önlem almaya ve bilgilendirme çalışması yapmaya hazırlanıyor.

Türkiye Endokrinoloji ve Metobolizma Derneği, Sağlık Bakanlığı, üniversite ve eğitim ve araştırma hastaneleri tarafından ilki 1997 yılında gerçekleştirilen Türkiye Diyabet, Hipertansiyon, Obezite ve Endokrinolojik Hastalıklar Prevalans Çalışması’nın (TURDEP) ikincisi 18 Ocak ve 15 Haziran tarihleri arasında yapıldı. 5 coğrafi bölgedeki 15 kentte, her bir kentin 6′şar ilçesi ve bu ilçelerin 3′er mahallesinde titizlikle gerçekleştirilen çalışmada 20 yaş üstü 16 bin 696′u kadın ve 9 bin 327′si erkek olmak üzere 26 bin 499 kişinin laboratuvar sonuçları incelendi.

Çalışmanın gerçekleştirildiği iller İstanbul, Samsun, Trabzon, Antalya, Adana, Gaziantep, Bursa, İzmir, Denizli, Erzurum, Malatya, Diyarbakır, Eskişehir, Ankara ve Konya oldu. Katılımcıların 15 bin 783′ü kentlerde yaşarken 10 bin 441′i kırsaldan seçildi. İstanbul Üniversitesi laboratuvarında yapılan analizlerin ardından ön sonuçlar açıklandı. Çalışmanın yürütücüsü Prof. Dr. İlhan Satman, Antalya’nın turizm beldesi Belek’te düzenlenen 32′nci Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Kongerisi’nde TURDEP- 2′nin sonuçlarını katılımcılarla paylaştı.

BEL VE KALÇA ÇEVRESİ GENİŞLEDİ

Çalışmanın sonuçlarına göre, katılımcıların antropometrik (vücut boyutları) incelemesinde, TURDEP- 1′den itibaren geçen 13 yıllık süreçte Türk kadının boyu 1 santimetre uzayarak ortalama 159, Türk erkeğinin boyu da 1 santimetre uzayarak ortalama 171 santimetreye ulaştı. Aynı dönemde Türk erkek ve kadın yetişkinlerin ortalama ömürlerinin dört yıl uzadığı da belirlendi. 13 yılda Türk kadını 6 kilo alarak, ortalama ağırlığı 72 kilograma, Türk erkeği de yine 7 kilo alarak ortalama ağırlığı 80 kilograma yükseldi. Son çalışmada, kadınların bel çevresi 6 santimetre artarak 93, kalça çevresi de 7 santimetre artarak 109 santimetre olarak ölçüldü. Türk erkeğinin bel çevresi 7 santimetre artarak 97, kalça çevresi de 2 santimetre artarak 105 santimetre olarak ölçüldü.

SİGARA ALIŞKANLIĞI AZALIYOR

Çalışmaya katılanların alışkanlık analizinde sigara içenlerin oranının yüzde 42 azaldığı ortaya çıktı. Erkeklerin yüzde 31.45′i sigara içerken kadınlarda bu oran 9.88 olarak gerçekleşti. Erkeklerinin yüzde 25.08′i sigarayı bıraktığını belirtirken kadınlarda bu oran yüzde 5.22 olarak gerçekleşti. Yani çalışmaya katılan erkeklerin yüzde 56.53 hayatlarının bir döneminde sigara kullandı ve kullanmaya devam ediyor. Alkol kullanımında ise çalışmaya katılan erkekler yüzde 17.4 oranında alkol kullanırken, kadınlarda oran yüzde 1.52 oldu. Erkeklerde yüzde 5.94 oranla akol alışkanlığını terk etme görünürken çalışmaya katılan kadınlarının yüzde 0.05′i alkolü bıraktığını ifade etti. Bu rakamlara göre, TURDEP- 2 ve TURDEP- 1 arasından geçen 13 yıllık sürenin ardından sigara içenlerini oranı yüzde 42 azaldı.

DİYABET 13 YILDA YÜZDE 90 ARTTI

Türkiye’de diyabet prevalansı (belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara sahip kişilerin oranı) 1997 yılında TURDEP- 1 ile yüzde 7.2 iken, 2010 yılında gerçekleştirilen TURDEP- 2 ile yüzde 13.7′ye ulaştı. Türkiye’de BGT prevalansı olarak ifade edilen gizli şekerin görülme sıklığı TURDEP- 1 ile yüzde 6.7 olarak gerçekleşirken bu yıl oran yüzde 13.9 olarak tespit edildi.

Obezite prevalansı ise 1997 yılında yüzde 22.3 olarak ortaya çıkarken 2010 yılında yüzde 31.2′ye ulaşan bir artış kaydedildi. Türkiye’de son 13 yıl içinde diyabet yani şeker hastalığı yüzde 90 oranında artış gösterirken gizli şekerde artış yüzde 110 oldu. Obezite görülme sıklığı ise yüzde 42 olarak kaydedildi. Diyabet prevalansının bölgelere göre dağılımında ise Türkiye’de şeker hastalığının en çok görüldüğü bölge Doğu Anadolu Bölgesi, hastalığın en az görüldüğü bölge Kuzey Anadolu oldu. Diyabet hastalığının illere göre dağılımında ise Malatya en fazla hastalığa rastlanan il olurken Bursa ve Diyarbakır izledi. Şeker hastalığının en az görüldüğü il Trabzon olurken Samsun ve Erzurum onu takip etti.

Çalışmanın sonuçlarına göre kent nüfusunda hipertansiyon görülme sıklığı yüzde 23.55 olurken kırsalda ise bu oran 32.22 oldu.

“AKTİF OLUP DÜZENLİ EGZERSİZ YAPALIM’

Çalışmanın yürütücüsü Prof. Dr. İlhan Satman, 13 yıl arayla tekrarlanan iki çalışmanın, yaş ilerledikçe diyabet görülme sıklığının arttığını gösterdiğini de vurguladı. Prof. Dr. Satman, en ürkütücü rakamı ise, “Türkiye’de diyabet prevalansı 1997 yılında TURDEP- 1 ile yüzde 7.2 iken, 2010 yılında yüzde 13.7′ye ulaştı” diye açıkladı. Prof. Dr. Satman, fiziksel aktivite azlığının da diyabet riskini artırdığına dikkati çekerek, herkesi günlük yaşamda daha aktif olmaya, düzenli egzersiz yapmaya çağırdı.

Bakanlık çalışma başlattı
Belek’teki kongreye katılan Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Turan Buzgan, Türkiye’de obeziteye ve fiziksel aktivitelerin azalmasına bağlı diyabet hastalığının görülme sıklığında çok yüksek bir artış olduğunun belirlendiğini söyledi. Obezitenin önlenmesi üzerinde çalışmalara başlandığını ifade eden Buzgan, tütün kullanımı ve el yıkamayla ilgili kampanyaların ardından obeziteyle ilgili de bir kampanya başlatılacağını açıkladı.

Türkiye Ulusal Diyabet Kontrol ve Eylem Planı’nın taslak haline geldiğini belirten Buzgan, Ocak ayında açıklamayı hedeflediklerini kaydetti. TURDEP- 2′ye bakanlığının önemli destek verdiğini belirten Müsteşar Yardımcısı Turan Buzgan, “Oldukça çarpıcı artışlar söz konusu. Geçen hafta bu konu Sayın Bakan Recep Akdağ’ın da katıldığı toplantıda görüşüldü. Öncelikle toplumu bilgilendirmek için çalışmalar yapılması kararlaştırıldı” dedi.

Sigara paketlerinde olduğu gibi yüksek kalorili yiyeceklerin ambalajlarına da tüketiciyi uyarıcı mesajlar konulmasının planlandığını açıklayan Buzgan, ikinci bir çalışma olarak yemek mönülerinde yiyeceklerin yanına kalori bilgilerinin yazılmasının zorunlu hale getirilmesinin tartışıldığını ve okullarda klasik beden eğitimi dersi yerine egzersiz saatlerinin konulmasının gündemde olduğunu bildirdi.